De toekomst van betalen: de digitale euro

Eind vorig jaar kondigde Christine Lagarde, president van de Europese Centrale Bank, aan dat er binnen vijf jaar een digitale euro of Central Bank Digital Currency (CBDC) zal zijn.

Het elektronisch geld zal naast het cash geld en het giraal geld (bankrekeningen, overschrijvingen, bankkaarten, creditcards, …) bestaan en worden uitgegeven door de Europese Centrale Bank.

• De digitale euro is een digitaal bankbiljet dat in een digitale portefeuille kan worden bewaard, uitgegeven door de Europese Centrale Bank
• De ontwikkeling van een digitale munt heeft verschillende redenen: de daling van cash betalingen, als “plan B” bij grote rampen, maar vooral om de concurrentie aan te gaan met private digitale munten
• Er zijn heel wat voordelen aan de digitale euro, maar er heerst ook onrust omtrent de privacy.
• De Europese Centrale Bank maakt van zichzelf een megadetailbank die rechtstreekse concurrentie aangaat met andere bankinstellingen.
• De ECB bevindt zich nog steeds in een voorbereidingsfase, het is nog afwachten of de munt er ook effectief komt.

Een digitale euro, wat is dat precies?

Digitalisering is niet meer weg te denken uit ons leven, ook de manier waarop we betalen is hierdoor reeds sterk veranderd. Denk aan de vele bank apps, initiatieven zoals Payconiq, de Bancontact app, …

Een volgende stap is de ontwikkeling van een digitale euro. Het wordt een digitaal bankbiljet dat in een digitale portefeuille kan worden bewaard (bijvoorbeeld een smartphone-app).

De digitale euro blijf een euro zoals de gekende bankbiljetten, maar dan digitaal. Het moet een elektronische vorm van geld worden die door het Eurosysteem (de Europese Centrale Bank en de nationale centrale banken) wordt uitgegeven en toegankelijk is voor alle burgers en bedrijven. De digitale euro zal cash geld niet vervangen, maar wel aanvullen.

Het verschil tussen de euro die we reeds kennen en de digitale variant is dat de digitale euro rechtstreeks zal worden uitgegeven door de Europese Centrale Bank. Het geld van particulieren en bedrijven zal bij deze digitale vorm niet langer op een bankrekening staan, maar ze zullen wel een schuldbewijs tegenover de ECB hebben.

Belangrijk! De digitale euro is geen cryptoactief zoals bv. de gekende bitcoins. De digitale euro zal even betrouwbaar zijn als bankbiljetten, aangezien beiden worden uitgegeven door de centrale bank. Dit is bij cryptoactiva niet het geval.

Waarom wordt er een digitale euro ontwikkeld?

De creatie van de Central Bank Digital Currency is het resultaat van verschillende factoren:

1. Er wordt een progressieve daling van cash betalingen vastgesteld in de eurozone

Er worden meer en meer immateriële betaalmethoden gebruikt. Tijdens het afgelopen (corona)jaar werd dit nog meer geaccentueerd door het vermijden van aanrakingen met cash geld. Zelfs in “cash is koning” land Duitsland, werd in 2020 meer met de kaart betaald.

2. Als “plan B” bij grote rampen

In geval van een grote ramp waarbij er geen geld meer beschikbaar zou zijn (bv. bij natuurrampen of cyberaanvallen), kan de digitale euro dienst doen als noodoplossing.

3. Concurrentie aangaan met de private digitale munten

De derde en meteen ook belangrijkste reden voor de ontwikkeling van de digitale euro: de concurrentie aangaan met munten zoals de bitcoin.

Staatsvaluta zijn ook onderworpen aan de strenge wet van de concurrentie. Aan de hand van de creatie van de digitale euro wil de ECB kunnen concurreren en vooral het verlies van terrein beperken ten opzichte van private digitale munten. Denk hierbij aan cryptomunten zoals de bitcoin of stablecoins (cryptomunten met een vaste waarde) zoals de toekomstige Diem van Facebook.

Worden de centrale banken de Big Brother van morgen?

De komst van de digitale munt brengt heel wat voordelen met zich mee voor zowel particulieren als bedrijven:

• Geen dossierkosten bij de bank
• Snellere transacties door het wegvallen van de interbancaire reglementering
• Transacties worden dankzij de blockchaintechnologie versleuteld en kunnen dus niet worden vervalst
• Het geld kan niet verloren gaan of gestolen worden
• De centrale bank kan nooit failliet gaan, dus het geld is beschermd tegen het wanbetalingsrisico en elke andere vorm van tegenspoed die een bankinstelling kan treffen

Heel wat voordelen dus, maar er heerst ook onrust. Tijdens een consultatieronde bij de bevolking bleek 41% van de gestelde vragen te gaan over het private karakter van de transacties en het respecteren van de persoonlijke gegevens.

De Europese Centrale Bank probeert deze ongerustheid weg te nemen aan de hand van de blockchaintechnologie. Dankzij deze technologie kunnen alle transacties getraceerd worden, maar enkel de ECB heeft de ontcijferingssleutel om ook effectief toegang te krijgen tot die data. Derden zoals privébanken en internetgiganten zullen hier geen toegang toe hebben.
De ECB gaf ook mee dat de verkregen data nooit zal worden verkocht, deze blijven eigendom van de gebruiker. Dit in tegenstelling tot de promotoren van private digitale munten zoals Facebook en zijn Diem.

Wat met de “gewone banken”?

Dankzij de digitale portefeuilles van particulieren en bedrijven te voorzien van (digitale) euro’s maakt de Europese Centrale Bank van zichzelf een megadetailbank die rechtstreekse concurrentie aangaat met andere bankinstellingen, die het al niet makkelijk hebben.

Bij de ECB zijn de transactiekosten praktisch nul en veel mensen zijn ervan overtuigd dat hun geld daar veiliger zit dan bij de gewone bank. Op die manier wordt het dus heel verleidelijk om hun activa bij de gewone bank weg te halen.
Als het ooit zo ver komt zullen de banken andere manieren moeten zoeken om rendabel te blijven, wat enkele risico’s met zich mee kan brengen. Denk aan een grotere uitkering bij het afsluiten van een lening, minder hoge eisen om een krediet toe te kennen,…

Wanneer mogen we de digitale euro verwachten?

De Europese Centrale Bank bevindt zich nog steeds in een voorbereidingsfase. Er wordt gewerkt aan een ontwerp, praktische experimenten uitgevoerd en feedback verzameld van het publiek.
Het is nog wachten op een beslissing van Raad van Bestuur van de ECB over de munt er nu effectief komt of niet.

 

© CERTIFISC – Auteur: Jorn Peyskens